XALQA BƏXŞ EDİLƏN ÖMÜR

U­lu ön­dər Hey­dər Əli­yev ənə­nə­vi döv­lət­çi­lik­lə ye­ni ideo­lo­gi­ya­nın, Qərb si­ya­si tə­fək­kü­rü ilə Şərq men­ta­li­te­ti­nin, təc­rü­bə ilə no­va­tor­lu­ğun sin­te­zi­ni ya­rat­mış­dır. SSRİ ki­mi bir bö­yük döv­lət­çi­lik mək­tə­bi­nin ye­ni ide­ya zə­mi­ni­nə trans­fer edil­mə­si və əv­vəl­ki təc­rü­bə­nin za­man­ca son­ra­kı ide­ya ilə üz­vi su­rət­də bir­ləş­di­ril­mə­si ki­mi na­dir bir əmə­liy­yat Hey­dər Əli­yev dü­ha­sı­nın ən par­laq tə­za­hür­lə­rin­dən bi­ri idi. Bu ha­di­sə tək­cə Azər­bay­ca­nın de­yil, bü­tün dün­ya ta­ri­xi­nin ən uni­kal sə­hi­fə­lə­rin­dən bi­ri­nə çev­ril­miş­dir.

Mil­li ru­hun in­ki­şa­fı üçün konk­ret ic­ti­mai ger­çək­li­yin öz in­ki­şaf mən­ti­qin­dən do­ğan mil­li bir ideo­lo­gi­ya tə­ləb olu­nur. Bu­ra­da si­ya­si li­de­rin üzə­ri­nə Şərq dü­şün­cə tər­zi ilə Qərb dü­şün­cə tər­zi­nin vəh­də­ti­nə na­il ol­maq, mil­li ideo­lo­gi­ya­nı ümum­bə­şə­ri də­yər­lər kon­teks­ti­nə sal­maq ki­mi çə­tin bir və­zi­fə dü­şür. Bu və­zi­fə Şərq­lə Qərb ara­sın­da İpək Yo­lu­nu bər­pa et­mək qə­dər və bəl­kə on­dan da­ha çə­tin­dir. Biz bu mü­qa­yi­sə­ni tə­sa­dü­fi ola­raq apar­mı­rıq. Mə­sə­lə bu­ra­sın­da­dır ki, əs­lin­də, İpək Yo­lu­nun bər­pa­sı ide­ya­sı da, Ba­kı-Tbilisi-Cey­han la­yi­hə­si də məhz qlo­bal miq­yas al­mış ideo­lo­gi­ya­nın tər­kib his­sə­lə­ri­dir və bu qlo­bal ideo­lo­gi­ya­nın müəl­li­fi Hey­dər Əli­yev ol­muş­dur. Çün­ki o özü uni­ver­sal bir fe­no­men idi. O, şərq­çi­lik və qərb­çi­li­yin, mil­li­lik və ümum­bə­şə­ri­li­yin, ənə­nə­vi­lik və no­va­tor­lu­ğun vəh­də­ti, sin­te­tik azər­bay­can­çı­lıq məf­ku­rə­si­nin ən par­laq nü­mu­nə­si və ən ali da­şı­yı­cı­sı, qlo­bal­la­şan dün­ya­da mil­li müəy­yən­li­yin qa­ran­tı, azər­bay­can­çı­lı­ğın rəm­zi idi.

­Ü­mu­miy­yət­lə, müs­tə­qil­li­yin ta­le­yi üç əsas amil­dən ası­lı­dır: döv­lət­çi­li­yin möh­kəm­lən­di­ril­mə­si, iq­ti­sa­diy­ya­tın dir­çəl­dil­mə­si, mə­də­ni-mə­nə­vi də­yər­lə­rin qo­ru­nub sax­lan­ma­sı və in­ki­şaf et­di­ril­mə­si. Bu amil­lə­rin üçü də əsas­dır. La­kin on­la­rı ne­cə sı­ra­ya düz­mək­dən, on­la­rın ye­ri­ni və ro­lu­nu düz­gün qiy­mət­lən­dir­mək­dən çox şey ası­lı­dır. Bu amil­lər­dən han­sı­nın məq­səd, han­sı­nın va­si­tə, han­sı­nın tə­məl ol­du­ğu­nu ay­dın­laş­dır­ma­dan, düz­gün stra­te­ji fəa­liy­yət proq­ra­mı müəy­yən­ləş­dir­mək müm­kün de­yil.

İq­ti­sa­diy­ya­tın in­ki­şa­fı da döv­lə­tin möh­kəm­lən­di­ril­mə­si ki­mi, ol­duq­ca va­cib şərt­dir. La­kin nə iq­ti­sa­diy­yat, adam­la­rın gü­zə­ra­nı, ri­fah ha­lı, nə də döv­lət qu­ru­cu­lu­ğu müs­tə­qil­lik yo­lu­nun son məq­sə­di, mən­zil ba­şı ola bil­məz. Əgər xalq döv­lət qu­rur, iq­ti­sa­diy­ya­tı in­ki­şaf et­di­rir, sər­həd­lə­ri möh­kəm­lən­di­rir­sə və bu sər­həd­lər da­xi­lin­də özü­nə yad bir mə­nə­viy­yat sax­la­yır­sa, bu hə­lə müs­tə­qil­lik de­yil. Mə­nə­vi bu­xov­lar­dan azad ol­ma­yan, öz mil­li mən­li­yi­ni dərk et­mə­yən xalq azad sa­yı­la bil­məz.

Ü­mum­mil­li li­der Hey­dər Əli­ye­vin əsər­lə­ri­ni oxu­yub də­rin­dən təh­lil edər­kən bir da­ha əmin olur­san ki, müs­tə­qil­li­yin ali məq­sə­di mil­li-mə­də­ni və mə­nə­vi də­yər­lə­rin bər­pa olun­ma­sı, xal­qın özü­nü dərk et­mə­si, öz mən­li­yi­nin sa­hi­bi ol­ma­sı­dır.

Hey­dər Əli­ye­vin öl­kə­mi­zin ta­le­yin­də oy­na­dı­ğı mi­sil­siz rol, xi­las­kar­lıq mis­si­ya­sı, ya­rat­dı­ğı sa­bit­lik və əmi­na­man­lıq, il­kin iq­ti­sa­di və ideo­lo­ji tə­məl öz əhə­miy­yə­ti­ni in­di də sax­la­maq­da­dır. Bü­tün bu bö­yük uğur­la­rın tə­mə­lin­də du­ran əsas sə­bəb isə on­dan iba­rət idi ki, Hey­dər Əli­yev şəx­siy­yə­tin­də li­der­lik və müd­rik­lik key­fiy­yət­lə­ri üz­vi su­rət­də bir­ləş­miş­di.

Hər bir xal­qın müd­rik­lik haq­qın­da özü­nə­məx­sus tə­səv­vü­rü, öz müd­rik­lik eta­lo­nu var­dır. La­kin müd­rik­li­yin bü­tün xalq­lar tə­rə­fin­dən qə­bul olun­muş ümu­mi me­yar­la­rı da var. Hey­dər Əli­yev müd­rik­li­yi həm mil­li, həm də ümum­bə­şə­ri me­yar­la­ra ca­vab ve­rən sink­re­tik müd­rik­lik­dir.

Nurlan Ordubadlı
müğənni